MEDYALAB - 3. SAYI

KELEBEKLER YUNUS EMRE : AŞKIN SESİ AÇLIĞA DOYMAK KIŞ UYKUSU TAKVA BUĞDAY 3 2 33 33 32 Dini medya okuryazarlığının öne- mi yadsınamaz Her bir yanımızın me- dya metinleriyle bezendiği günümüzde dini yayınların çokluğu da dikkat çekici boyutta. Hemen her medya mecrasında dini içerikli yayınlar yapılıyor. Bu yayınlar vasıtasıyla insanlar inanç dünyalarını şekillendiriyorlar. Bu metnin ilerleyen paragraflarında daha detaylı ele alacağımız dini medya okuryazarlığı bu noktada büyük önem taşıyor. Etkin izleyici çalışmaları ka- dar hatırlanması gereken önemli unsurlardan birisi medya içerikler- inin kar elde amacı taşıyor olması. Hemen her içerik, yayın ya da pro- gram kâr amaçlı ve reklam verenin hoşuna gidecek formatta hazır- lanıyor. Konu inançlar da olsa san- sasyon yaratmak önem arz ediyor. Gerek YouTube üzerinde gerekse ise geleneksel mecralarda içerikler sansasyon yaratmak, izleyicinin ilgisini çekmek için hazırlanıyor. Bu durumdan ötürü dini bilgilerin doğruluğu çoğu zaman çarptırılar- ak farklı anlamlara gelecek şekilde izleyiciye sunuluyor. Bu nokta- da dini bilgilerin sunulduğu pro- gramlara karşı eleştirel bakış açısı geliştirmek önemli görünüyor. Dini medya okuryazarlığına giden iki önemli kavram bulunuy- or: dini okuryazarlık ve medya okuryazarlığı. Wright’ın (1993) Religious Education in the Sec- ondary School: Prospects for Religious Literacy çalışmasından yararlanan Furat (2012), dini okuryazarlık hakkında 6 temel olduğunu belirtir. Ona göre, 1) Dinin temel kaynağını bilmek ve dini içerikli bilgilerin doğruluğunu değerlendirebilmek gerekir 2) Dinin kendine has bir dili old- uğunu bilmek gerekir 3) Dini bilgi hakkında eleştirel bakış açısı geliştirmek gerekir 4) Dini yaşantıların ve formların toplum içinde şekil bulduğunun farkında olmak gerekir 5) Dinin kültürel yapıları anlamada önemli olduğunu bilmek gerekir 6) Dini değerlerin, inançların ve tavırların üzerinde etkili olabilecek unsurlar hakkında bilgi sahibi ol- mak gerekir. Dini medya okuryazarlığı konusunda farkındalık sağlam- ak için öncelikle dinin nasıl algıl- anması ya da değerlendirilmesi gerektiğinin öğrenilmesi büyük önem taşıyor. Özellikle dinlerin yapısını, temellerini, yaşamlar üze- rindeki etkisini değerlendirmek ve eleştirel okumalar yapabilmek bu noktada elzem görünüyor. Diğer bir mesele ise iyi bir medya okuryazarı olabilmekte. Medya okuryazarlığı konusun- da Radyo Televizyon Üst Kurulu (RTÜK)’nun (2020) belirlediği te- mel ilkeler şunlar: 1) Medyayı farklı açılardan oku- mak ve medyada gördüklerini akıl süzgecinden geçirmek 2) Televizyon ve internet gibi or- tamlarda mesajları çözebilmek, onları değerlendirebilmek ve bir başkasına iletebilmek 3) Yazılı, görsel ya da işitsel medya metinlerine karşı eleştirel olabil- mek. 4) Medya metinleri oluşturma sürecinde eleştirel bir bakış açısı geliştirebilmek. 5) Bilinçli davranmak 6) Toplumsal yaşama yapıcı katkılar sunmak 7) Kamu ve özel yayıncılığın üret- tikleri medya içeriğine karşı yurt- taşların aktif bir katılımcı olmasını sağlamak Dini okuryazarlık ile medya okuryazarlığının temel birçok nok- tada kesiştiği görülüyor. Temelde ise amaç, medyanın bireylerin dini tutum ve davranışlarında yarattığı ya da yaratabileceği hasarı daha aza indirmek ve hasara neden ola- bilecek enformasyon ya da bilgi- ye karşı eleştirel durabilmelerin- in sağlanması. Ve bunu sağlamak için ise yukarıda bahsedilen din ve medya okuryazarlığının aynı anda gerçekleşiyor olması önemli. Neler yapılabilir? Özellikle, ilkokul ve lise öğrencileri medya okuryazarlığı eğitimi almalı ve aldıkları eğitimi kendi hayatlarına entegre edebi- lecek donanıma sahip hale getiril- meliler. Bunun yanında, inançlar ne olursa olsun herkesin dini in- ançlarına hassasiyetle yaklaşıl- medya ve din malı ve bu hassasiyet gözetilerek içerikler oluşturulmalı. Bu metnin başında da dile getirildiği üzere iz- leyicilerin etken olduğunu ortaya koyan yaklaşımlarla beraber iz- leyicinin/okurun sorumluluğunun da bulunduğu bilinmeli. Nitekim medya metinlerindeki yanlışlıkları ve aksaklıkları görmek ve onları eleştirmek de okurun kazanması gereken yetkinliklerden başında geliyor. Kaynaklar: Hall, S. (2000). Encoding/decoding. Media studies: A reader, 3, 28-38. Furat,A. Z. (2012). Dinokuryazarlığı: Din eğitimi felsefesi açısından temel bir kavram. Marife, 12(3), 9-24. Wright, A. (1993). Religious educa- tion in the secondary school: Pros- pects for religious literacy. Fulton. Horkheimer, M., & Adorno, T. W. (2006). The culture industry: En- lightenment as mass deception. Media and cultural studies: Key- works, 41-72. Esser, F., & Donsbach, W. (2008). History of media effects. RT K (2020). Medya Okuryazarlığı. Aralık 22, 2020, http://www.me- dyaokuryazarligi.org.tr/