MEDYALAB - 4. SAYI

21 20 Me dy aL ab Şub a t 2 0 2 1 20 Me dy aL ab Şub a t 2 0 2 1 21 Ghost in the Shell (1995) ile Bir Gelecek Tasviri Y akın gelecekte bölüm 9, bölüm 6 gibi ay- rılmış insan topluluk- larının yaşadığı ve bu bölümlerin başlarının şefler denilen kişiler olduğu bir dünyada, içinde ghost denilen ru- hlara sahip cyber-insanlar ve bir yandan da içinde bir ghost bulun- mayan robotlar bulunmaktadır. Ancak bir gün sistemin eski bir yazılımla hacklendiği farkedilir. Bunun için görevli olan kendisi de bir robot olan Binbaşı Kusanagi ve ona yardım eden insan-robot Ishi- kawa olayı ele alır ve daha önce sistemde benzerine rastlanma- yan bu açığı çözmeye çalışacaktır. Takip etmesi gereken kişi ise, Kuk- la Ustası. Bu karakterimiz döne- min tabiri ile “ kabuktaki hayal- eti kırıyor.” Peki, bu kabuk kırma dediğim şey nedir? Anlatılan siber dünyada insanlar robotikleşmiş ve bilinçleri yani ruh/ghostları kablo- larla elektrotlarla bağları kuru- lan kabukta yer alıyor. Ve bir gün hackerımız yapılmayanı yapıyor ve hükumetin istemediği şeyi yapıp öncesinde sistem açığına el vermeyen kabuğu kırıyor. Elbette her aranan gibi burada arayanın da olduğu bir film bu. Bu nokta- da Binbaşı karakteri işin içine giri- yor. Filmin başında Kukla Ustası yaptıklarının niceliği bakımından bir insan gibi aranır, ancak gerçek çok farklı çıkacaktır. Filmde işle- nen yakın gelecekteki devlet poli- tikaları ve de devletlerin bitmek bilmeyen çıkarcı tavırları o dönem güç anlamına gelen bilgisayarlar aracılığı ile oluşturulan yazılım vb. bilgilerin hepsine hâkim olmak için kendilerinin de artık kontrol ede- meyeceği proje kukla 2501 olar- ak kendini tanıtan kukla ustasını oluşturmalarına neden olmuştur. Kukla Ustası’nın bilinç kazanması durumu biraz kontrolden çıkarır, çünkü artık izlediği Binbaşı gibi fiziksel bir vücut kazanmak ister. Filmde anıların yani bir zaman çizelgesi doğrultusunda oluşan varlığımızın insanı insan yapan esas unsur olduğu ve bunun farkındalığının bizi farklı bir varlık- tan ayırabileceği işlenmiştir. Bunu, filmdeki şu alıntıyla özetleyebiliriz: Şef: Sen sadece kendini koruyan bir programsın Kukla ustası: Bu iddiaya bakarsak, sizin taşıdığınız DNA’nın da kend- ini koruyan bir programdan başka bir şey olmadığını söyleyebilirim. Yaşam, bilginin akışı içinde doğmuş bir bilgisayar gibidir. Hafıza sistemi olarak DNA’sını kullanan bir yaşam biçimi olarak insan bireyselliğini, taşıdığı anılardan alır. Anılar, hay- allerle denk şeyler olsalar bile, bu anılar sayesinde insanoğlu varolabil- ir. Bilgisayarlar bu hafızanın dışsal- laştırılmasını sağladığında oluşa- bilecek her türlü sonucu gözden geçirmeliydiniz. Şef: Ne söylersen söyle! Bir yaşam biçimi olduğuna dair hiçbir iddia yok. Kukla ustası: Bunu kanıtlamak im- kânsız. Özellikle de modern bilim, yaşamın ne olduğunu tanımlay- amazken. inceleme Filmde hızlı geçilen bir sah- nede pazarda meyve tüketen bir adam görüyoruz. Bu da benzeri diğer fütüristik filmler aksine tab- let veya haplarla beslenmenin ye- rine günümüze benzer bir yemek tüketimi alışkanlığının olduğunu gösteriyor. Hatta Binbaşı da Ishi- kawa ile bir sahnede birlikte soda gibi bir tenekesi olan içecek içiyor- lar. Bu, robotların da insanlar gibi beslenme ve tüketim alışkanlıkları oluşmaya başladığını gösteriyor. Eskiden paranın güç olar- ak kullanıldığı dünyamızda yeni güç olarak teknolojik veriler ve çalınmaya çalışılan datalar yeni bir materyalist düzeni kurmuş gibi görünüyor. Ama hala paranın önemli bir gücü var. Hatta bir sahnede devlet, eskiden onlara da hükmeden başka bir devletin şuan fakir durumda olduğuna on- lara ayrılan yardım fonuna dikkat çekiyor. Bu sahnede başkan, bu parayı ihtiyacı olanlar için kullan- mak yerine öyle gösterilip kendil- eri alacaklarını ima ediyor. Bu da hala paraya dayalı bir alt üst ilişki- si ve bir devlet içinde değil farklı devletlerarasında da günümüzde olduğu gibi bir statü farkı old- uğu ve buna paranın yol açtığını gösteriyor. (bknz. Karl Marx’ın çürüme çağının 3.aşaması et- kisinde bir topluluk) Böylelikle eşitsizlik toplumda da hakim ol- acaktır. Ancak bundan 40 yıl önce Profesör Amartya Sen’in de dediği gibi, Neyin eşitsizliği? «İstediğimiz geleceği inşa etmek için önem- sediğimiz şeylerin.» Yine tüketim fazlası bir üre- tim olduğu anlıyorum çünkü bir pazar yeri sahnesi yer alıyor. Te- mel ihtiyaçlarımız için bir pazar yer alırken Binbaşının teknede Ece Mermer İstinye Üniversitesi Öğrencisi Ghost in the Shell (1995) “Garip olan bir diğer gelecek senaryosu içeren kısım ise, bir şirket tarafından üretilen insansı robotun kaçması ve bir kamyonun altında kalan bedenin alınıp tekrar can- landırıldığı sahne.”