MEDYALAB - 4. SAYI

29 28 Me dy aL ab Şub a t 2 0 2 1 28 Me dy aL ab Şub a t 2 0 2 1 29 Şekil 8. Blade Runner’da Leon Kowalski Karakteri Leon Kowalski: Atık düzeni mühendisi olan robottur. Şekil 9. Blade Runner’da Hannibal Chew Karakteri Hannibal Chew: Asyalı gözlerin rengini tasarlayan genetikçi olmaktadır. Şekil 10. Blade Runner’da Zhora Karakteri Zhora: Roy’un sevdiği robot ve sisteme karşı ayaklanan robottur. Blade Runner Filminde Tüketim Kültürü Tyrel Corp firması robotları üretir- ken insandan daha insan olabilen kopya- lar olarak üretir. İnsanın duygularına sahip olan robotlar bir zaman sonra üretim mekanizmasına karşı ayaklanır. Robotlar sistem içinde köle gibi çalıştırılmaları so- nucunda bilgisayar programı olmadıklarını dile getirerek sisteme karşı çıkarlar. Film- de robotlar işçi konumunda yer almakta- dır. İnsanların toplumdaki statüsü ise alt sınıf olarak yansımaktadır. İnsanların her ihtiyaçlarının karşılandığı akabinde tüketi- me yöneltildiği ve sisteme ses çıkarmala- rının engellendiği bir ortam yaratılmıştır. Şekil 11. Blade Runner’da İnsanlar Blade Runner Filminde Tüketim ve Toplum İlişkisi Filmde Dünya’da artan nüfusun ihtiyaçları ve yaşam şartlarının daha iyi koşullarda tesis edilmesi için şir- ketlerin birbirleri ile yarış içinde old- uğu görülmüştür. Şimego Dominguez Firması’nın yaptığı anonsa göre; dünya dışında tesis edilen başka bir gezegenin olduğunu ve şirketin mühendisleri tarafın- dan insanların sürekli artan ihtiyaçları çerçevesinde dizayn edildiğini söylenmiş- ti. İnsanların tükenmeyen ihtiyaçlarının olduğunu hissettiren reklamların yanı sıra anonslar yapılmakta ve yine de tüketimin artması sağlanmaktadır. Tüketim yapısı değiştikçe teknolojiler de gelişmekte ve insanlar sistemde kendi kimliklerini sorgu- lamaktadır. Bu ortamda ben insan mıyım veya ben robot muyum gibi sorularla bir- likte insan kendi kimliğinin arayışı içine girmiştir. Karl Marx’ın savunduğu ya- bancılaşma insanların sadece ürettikleri ile değerlendirilmemelidir, sanayileşme çerçevesinde küresel çukurdaki derin bağların birbirlerine yakınlaşması sonucu insanların ihtiyaçlarının her geçen gün artması tüketim çemberini genişletme- kte ve zaman içinde insanların kendi kimliklerine karşı yabancılaşması olarak karşımıza çıkmaktadır (Demir,2018;3-5). Şekil 12. Şehrin Görünümü Blade Runner Filminde Reklamların Analizi Blade Runner’da devasa yapıların üzerinde LED ekranlarda reklamlara yer verildiği görülmekte ve Los Angeles Şehri’nin dönüşen yapısında insanlara bulunduğu sistemdeki yöneticiler tarafından ya da şirketler tarafından mesaj ver- ilmeye çalışılmaktadır. LED ekran- larda yansıtılan reklamlar mesa- jlarını kişisel hale getirerek tüketici çevresini genişletmektedir (Sarıka- vak,2019;5-8). Marshall McLuhan’ın küresel köy kavramına baktığımızda kitle iletişim araçlarının toplumsal davranışları şekillendireceği ve tekno- lojik iletişim araçlarının zamanla küre- sel iletişim araçları olacağını söylen- mektedir. Blade Runner’da sistemi yönetenler toplumda yer alan insan- ları tek tipleştirirken, vatandaşlar aynı şekilde düşünen, aynı şekilde giyinen, ihtiyaçları sürekli artan varlık olarak görülmekte ve onlara sunulan hayat- tan zevk almaları istenmektedir (Varol, 2019; 2-5). Blade Runner’da yer alan reklam mecralarından ilki olan Coca Cola markası reklamında “bulunduğun konumdan zevk al ve sana sunulan hayatı yaşa” mesajı verilmektedir. Blade Runner’da yer alan reklam me- cralarından ikincisinde ise, LED ekra- na yansıtılmış olan insan kopyasının ilaç içtiği görülmekte ve verilmek istenen mesaja bakıldığında uzun yaşamanın sırrı tek bir ilacın içinde saklanmış gibi görünmektedir. Şekil 13. Blade Runner’da Kent’te Binaların Üze- rinde Reklam Amacıyla Kullanılan Dijital Ekranlar Blade Runner filminde dünya- nın geleceği ve insanların ortak kaderi açısından, insanların ürettikleri ve tüket- tiklerinin küresel ısınmanın yaşanması- na sebep olduğu, insanların yaptıkları çerçevesinde dünyanın kendi döngüsü- nü bozdukları görülmektedir. İnsanların kendi elleriyle ürettiği robotların hayat- larını nasıl ele geçirebileceği, şehirlerin karanlık havası etrafında herkesin tehli- keli bir birey olabileceği anlatılmaktadır. İnsanların hayatları ve zihinlerinin üreti- len teknoloji içine hapsedilmesinin yanı sıra ihtiyaçlarının karşılanması sonucun- da sisteme karşı kabul ediş aşamasına geçilmektedir. Teknolojiye entegre olan ve sürekli üretilenlere ihtiyacı olduğu- nu hissedip o ürünleri tüketen insanlar dünyayı karanlık uçuruma sürüklemele- rinin yanı sıra kendi varoluşlarını sorgu- lamaya başlarlar. Bize bu film aracılığıyla gösterilen gele- cekte; insanlar gökyüzüne bakarak ne- fes almayı ve ağaçların kenarında otu- rarak kitap okumayı teknolojiye tercih ettikleri için ne kadar ürün satın almış olsalar da mutluluğu teneke parçaların- da bulamazlar. Yararlanılan Kaynaklar DEMİR, Ö. Bilimkurgu Türünde Yapısal Kavramlar ve Değişim Arrival Filmi Örneği. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(1), 136-154. https://dergipark.org.tr/en/download/article-fi- le/1027227 (ET:18.11.2020). DAĞ, A. (2018) Sinema ve Romanda Trans- hümanizm. Blade Runner Filmi ve Neuromancer Roman Örneği. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırma- ları Dergisi, (11), 89-98. https://dergipark.org.tr/tr/ download/article-file/461450 (ET: 15.11.2020). DEMİR, Z. (2018). Karl Marx’ın bakış açısın- dan kapitalist toplumda yabancılaşma ve sonuçları. Abant Kültürel Araştırmalar Dergisi, 3(5), 102-120. https://dergipark.org.tr/en/download/article-fi- le/467669 (ET: 18.11.2020). GÜNAL, H. (2015). Distopik Filmler Üzerin- den Mekansal Okumalar. Doctoral dissertation, Fen Bilimleri Enstitüsü. https://polen.itu.edu.tr/hand- le/11527/14265 (ET:14.11.2020). SERTTAŞ, A. (2018). Sinemada Yaban- cılaşma ve Teknoloji Temalı Distopya: Siberpunk Anlatı. TRT Akademi, 3(5), 344-360. https://dergi- park.org.tr/en/download/article-file/424282 ( ET: 14.11.2020). SERTTAŞ, A. (2020). Yaratıcı Yıkım. Reklam ve Tüketim Dersi İSU ALMS, https:// istinye.perculus.com/app/6d7cd5d4957542b- 58b51678ecc0a4745/uni142_reklam_ve_t_ke- tim_ders_iv?langid=tr-TR&s=fbbe916108c64f- 1094fa-85686309c242&u=19431573 (ET:04.12.2020). SARIKAVAK, A. (2019). Yeni Medyada İle- tişim Aracı Veya Ortamı Olarak Ledboardların Kul- lanımı. Art-E, 12 (24). https://dergipark.org.tr/en/ download/article-file/923707 (ET: 18.11.2020). SCOTT. R. (1982). Blade Runner Filmi, Filmmodu, https://www.filmmodu.org/blade-run- ner-turkce-dublaj-izle (ET: 15.11.2020). KOÇAK, D. (2012). Sinemada Postmoder- nizm. Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 5(2), 65-86. https://dergipark.org.tr/en/download/ article-file/43923 (ET: 18.11.2020). VAROL, E, ÇELİK, V.M. (2019) Kavram ve Kuramlarıyla Marshall Mcluhan’a Bakış: Günümü- zün Egemen Medya Araçları Ekseninde Bir De- ğerlendirme. Uluslararası Kültürel ve Sosyal Araş- tırmalar Dergisi (UKSAD), 5(1), 137-158. https:// dergipark.org.tr/tr/download/article-file/744648 (04.12.2020). bla de runner