MEDYALAB - 6. SAYI

3 0 M E D Y A L A B N İ S A N 2 0 2 1 3 1 M E D Y A L A B N İ S A N 2 0 2 1 31 30 GÖÇ VE MEDYA İLİŞKİSİ G öçün ne de- mek olduğunu hepimiz az çok biliyoruz, değil mi ? Belki yakınlarımızdan, tanıdıklarımızdan ya da filmlerden. Fakat, size bugün asıl konuya geçmeden önce göçün tanımını açıklayacağım. Göç; siya- set, hastalık, ekonomik vb. sorun- lar nedeniyle toplumun düzeninin bozulması durumunda birey ya da grup halinde, insanların bulunduk- ları vatanı terk ederek yeni bir yere taşınma durumudur. İnsanlar ba- zen istemeden, doğup büyüdükleri bölgeyi terk ederler. Bazense ist- eyerek yaparlar bunu. Birazdan ne demek istediğimi daha iyi anlaya- caksınız. Göç eden her insanın göç etme sebebi farklı olsa bile hepsinin ortak amacı kendilerinin, ailelerinin zor veya belki de tehlikeli bir du- rumdan kurtulup daha iyi bir hayata sahip olmak istemeleridir. Ekonomik faktörlerin en başında herkesin tahmin edebi- leceği işsizlik durumu gelir. Ailesine bakmakla yükümlü olan bir baba düşünelim. Onun için işsizlik veya işi olsa bile yaşadığı geçim sıkıntısı oldukça zor bir durum, ayrıca haklı bir göç sebebidir. Bazı durumlarda ise özellikle kırsal alanlarda tarım yapılamaması ve ekonomik kay- nağın tükenmesi insanları göçe zor- layan faktörlerdendir. Eskiden aile- lerimizden, aile büyüklerinin ya da bazı tanıdıklarının iş için köylerden İstanbul veya Almanya gibi iş imkanı olan kentlere ve ülkelere işçi olar- ak göç ettiğini duymuşuzdur. Buda aslında konuya oldukça iyi bir örnek. Ekonomik faktörlerin yanın- da doğal faktörler de yine insan- ları zor durumlarda bırakabiliyor. Özellikle de deprem, sel, erozyon, kuraklık gibi doğal afetler, yaşamı oldukça kötü etkiliyor. Sosyal ya da diğer bir adıyla toplumsal fak- törlerin en önemlilerinden biri olan kan davaları ve töre cinay- etleri de insanları alıştıkları evler- inden koparan nedenlerden. Aynı zamanda, eğitim ve sağlık koşulları da insanları göç etmeye itebilir. Son olarak, siyasal faktörler, savaş ve benzeri durumları kapsar; fakat savaş bu faktörlerin en başında gelir. Göç türlerinden ayrıntılı olarak bahsetmeden önce, medya ile göçün yakından bağlantılı old- uğunu ve birbirlerini bir şekilde et- kilediklerini belirtmekte fayda var. Gerek sinema sektöründe gerek- se sosyal medya platformlarında bu etkiyi kolaylıkla fark edebiliriz. Mesela fenomenlerin ya da büyük ve dünyaca popüler Youtube platformunda içerik üreterek in- sanlarla videolarını paylaşan You- Tuberların hayatlarını video kaydı yöntemi ile blog tutarak hazırladığı vloglarında veya instagram pay- laşımları sayesinde hayatlarını yakından takip edebiliyoruz. Bunu söylememin sebebi de yurt sınır- ları arasında veya yurtdışına her- hangi bir şekilde göç ettiklerinde bu durum, insanları bir şekilde etkileyebilir. Belki örnek aldığımız bu insanlar hayatlarımızın dönüm noktası bile olabilir. Hiç aklında yokken bir üniversite öğrencisi kariyer hedefini değiştirip Kana- da, İngiltere ve benzeri bir ülkede eğitimini tamamlamak isteyebil- ir. YouTuberlardan bahsetmişken, göçmen YouTuberların birkaçını size tanıtmak istiyorum. Önce- likle ‘’Japon Hamza’’dan bahsede- ceğim kendisi saf bir türk olması- na rağmen babası ve annesi uzun yıllar Japonya’da yaşadığı için o da Japonya’da doğmuş ve bu ülk- enin vatandaşlığını almış. Şuan Türkiye’de yaşıyor ama seyahat için Japonya’ya da gidiyor. Sadece Japonya değil Polonya, Hindistan, Kenya, Tanzanya gibi çeşitli ülkel- ere de seyahat amaçlı geçici bir süreyle göç etti ve buna devam ediyor. ‘’Kanada’ya Göç’’ Kanalının sahibi olan evli çift ise zamanında eğitimleri ve kariyerleri için Kana- da’ya göç etmiş evli bir çift. Aynı şekilde ‘’Polonya Baykuşu’’ ve ‘’Finlandiya’da Bir Türk Aile’’ kanalı da yüksek yaşam, eğitimve iş stan- dartları için ülkelerinden göç et- miş YouTuberlar. Demek istediğim, göç insanları medya başta olmak üzere çeşitli şekillerde etkileye- biliyor ya da tam tersi göç eden insanların, medyayı etkileyerek sinema sektöründen bu konuda çeşitli filmler ve dizileri sunmasını da sağlayabilir. Bu konuya vere- ceğim ilk medya örneği, Avustu- rya’dan iki mülteci çocuk ve an- nesinin hikayesini anlatan ‘’Oskar &Lili(2020)’’ , Kahramanmaraş’tan İstanbul’a daha iyi bir hayat İ S T İ NY E ÜN İ V ERS İ T E S İ İ SÜMED ÖĞRENC İ S İ D İ L ARA NUR OKA G Ö Ç V E M E D Y A İ L İ Ş K İ S İ sürmek için gelen ailenin verdiği yaşam mücadelesini anlatan ‘’Gur- bet Kuşları(1964)’’ve Ömer Lütfi Akad’ın göç üçlemesi olan ‘’Ge- lin(1973)’’, ‘’Düğün(1973)’’, ‘’Di- yet(1974)’’. Bu filmler bir şekilde yaşanmış göç hikayelerinden esin- lenmiştir. Ayrıca, bu filmler sadece bu- lunduğu ülkede küçük bir etki değil tüm dünyada global bir etki yaratır. Global etki demişken haberleri un- utmamak gerek çünkü dünyanın herhangi bir yerinde yaşanan her- hangi bir olayı anında öğrenebili- yorken, göç olaylarına da kolayca ul- aşabiliyor ve öğrenebiliyoruz. Daha doğrusu bu haberler bize ulaşıyor. Bu da medyanın global etkisidir. Göç, size açıkladığım tanımının aksine farklı türlere ay- rılır. Aslında bunu üç ana dal altın- da inceleyebiliriz. Şimdi, belki de bazılarınızın bildiği fakat adını ilk defa duyacağı bir göç çeşidini en başa koymak istedim. Eminim il- ginizi çekecektir. Bu göç çeşidini, ‘‘yasal prosedüre uyum açısından göçler’’ adı altında toplayabiliriz. Bu göç çeşidi kendi içinde düzenli ve düzensiz göçler olarak ikiye ay- rılır. Bu tür çoğunlukla ülkeler arası göçlerde ön plandadır. Göçün ned- eni ne olursa olsun, yer değişikliğinin ülkeler arası seyahat prosedürüne uygun olup olmaması durumu yasal çerçevede değerlendirilir. Düzen- li göçler kişilerin aslında vatandaşı olduğu ülkenin seyahat esnasında, seyahat halinde oldukları ülkenin veya henüz vatandaşı olmadan bu- lundukları ülkenin seyahatlere il- işkin yasal prosedürü ile uyumlu bir şekilde bulunma durumudur fakat düzensiz göçlerde kişiler yas- adışı yollarla hem kendi ülkelerini hem de bulundukları diğer ülkelerin sınırlarını aşmaları ve kalış süresini ihlal etmesidir. Buna medyadan bir örnek verecek olursam ‘’Wel- come(2009)’’ filmi bu noktada çok önemli bir yerde duruyor. Çünkü bu filmde Bilal adında 17 yaşında Irak- lı bir gencin kendi ülkesinden göç ederek Fransa’ya gelmesi ve bu- radan da İngiltere’ye gitmek istem- esini anlatılır. Fakat yasal yollarla geçiş yapamayacağını anlayınca kimsenin aklından geçirmediği bir yöntemi dener. Oluşum nedenlerine göre göçlerin ilki olan gönüllü göç az önce bahsettiğim üzere insanların kendi istekleri ve planları doğrul- tusunda, yani kendi iradeleri ile yaşadıkları yeri terk etmeleridir. Aslında bu göçlerin oluşumuna neden olan belli başlı faktörler vardır: Bunlara, insanların yaşam standartlarını yükseltmek, daha iyi ve kaliteli bir eğitim almak, sağlam bir kariyer yapmak, sağlık ve sosyal hizmetlerden daha iyi yararlanmak, yüksek ücretli iş bulmak, özgürlüklerini yaşamak, kendi hayatlarını kurmak ve bazı durumlarda ise aynı kültürdeki insanlarla birlikte olma isteği neden olarak gösterilebilir. Me- dya’yı etkileyen bu türe örnek olarak, ‘’Away We Go(2009)’’ fil- mi örnek gösterilebilir. Çünkü bu film, ilk çocuklarını bekleyen ve mevcut yaşam koşullarından memnun olmayan genç çift Burt ve Verona’nın yerleşip çocuklarını büyütecekleri en ideal yeri aram- ak için Amerika’yı dolaşmalarını konu alır. Başka bir göç türü ise, beyin göçüdür. Beyin göçünde de öğrencilerin, bilim insanlarının, doktorların, mühendislerin ve çeşitli diğer meslek gruplarından insanların daha iyi imkanlar bul- ma gerekçesiyle diğer ülkelere göç etme durumudur ve bireyler bunu isteyerek yani gönüllü olar- ak yaparlar. Diyarbakır’da doğan ve lise eğitimi için Ankara’ya ge- len, Mikrosinir Cerrahisi’nin ku- rucusu ve Yüzyılın Beynin Cerrahı ünvanıyla tanıdığımız Gazi Yaşar- gil de ülkemizden beyin göçü için Almanya, İsviçre ve Amerika gibi ülkelerde kaliteli eğitim ve kariyer fırsatları için gitmiştir. Aynı zaman- da başarılı bir bilim insanı da olan Gazi Yaşargil, bu göç türüne en iyi örnektir. İkinci olarak gönüllü göçlerin tam tersi bir tür olan zo- runlu göçler gelir. Çoğunuzun da tahmin edebileceği üzere, insanlar kendi iradeleri dışında vatanlarını terk etmek zorunda kalırlar. Bun- lara ise birazdan açıklayacağım itici faktörler neden olur. Yani, savaşlar, doğal afetler, temel ih- tiyaçların karşılanma yetersizliği, işsizlik durumu, güvende olma ih- tiyacı, bazı devlet planlarının etkisi ve insanları oldukça zorlayan dini, siyasi veya etnik baskılar. Bir Netflix dizisi olan ‘’Unorthodox- (2020)’’un bu kategoriye girer. Çünkü aile ve din baskısı altın- da kalmış olan genç bir kadının Amerika’dan Almanya’ya kaçışını anlatıyor. Bir diğer ana dal olan süresine göre göçlerde yine ken- di içinde ikiye ayrılır. Mevsimlik göçler olan bu ilk göç grubumuz da insanlar tarım, hayvancılık ve turizm gibi faaliyetler nedeniyle belli bir süre için bulundukları yeri terk edip çalışmaya giderler. Bir diğer göç ise, mevsimlik göçler- in tam tersi olan sürekli göçlerdir ve bu tür, insanların siyasi, sosy- al, ekonomik ve doğal nedenlerle yaşadıkları yeri sürekli terk etme- leri durumudur. Aslında bu durum insanları etkileyen faktörlere bağlı olarak hem gönüllü hem de zorun- lu olabilir. Son olarak da mesafes- ine göre göçlerden bahsedeceğim. Adından da anlaşılacağı gibi iç ve dış göçlerden oluşmaktadır. İç göçler ülke sınırları arasında gerçekleşir, sürekli ya da geçici ola- bilir. Ticaret ve sanayinin geliştiği bölgeler, verimli tarım alanları, tu- rizm zengini bölgeler göç için ideal yerlerdir. Bu göçler kırdan kente, kırdan kıra, kentten kıra ya da kentten kente bile olabilir. Kırdan kente göçün izlerini de Sakıp Sa- bancı da bulabiliriz. Çünkü, daha küçük yaşta göçle tanışan Sakıp Sabancı çocukluğunda ailesiyle birlikte Kayseri’den Adana’ya ve gençliğinde İstanbul’a taşınarak iş hayatına atıldı. Ardında bizim onu tanıdığımız başarılarıyla kendini kanıtladı ve ismini altın harflerle tarihe kazıdı. Dış göç ise ülke dışı- na gerçekleşir ve bu göç türünü ‘’Journey of Hope(1990)’’ filminde net bir şekilde görebilirsiniz. Kısacası, göç insanların hayatının bir bölümünde farklı şekillerde yer alıyor ve bu durum sadece o insanları değil çevresini, göç ettikleri yeri ve eski vatan- larını hatta medyayı da sosyal açıdan etkiliyor ve biz bunu me- dya sayesinde kolayca öğrene- biliyor ve görebiliyoruz. Bende araştırmamı medyanın yardımı sayesinde yaptım ve şimdi sizinle paylaşıyorum. G Ö Ç V E M E D Y A İ L İ Ş K İ S İ https://tr.wikipedia.org/wiki/%C4%B0nsan_g%C3%B6%C3%A7leri https://cografyahazinesi.wordpress.com/2019/09/22/goc-nedir-goc-nedenleri-ve-goc-turleri-nelerdir/ https://goc-cesitleri.nedir.org/ https://www.sinemalar.com/liste/320/goc-filmleri https://tr.wikipedia.org/wiki/Sak%C4%B1p_Sabanc%C4%B1 https://tr.wikipedia.org/wiki/Gazi_Ya%C5%9Fargil