MEDYALAB - 6. SAYI

6 M E D Y A L A B N İ S A N 2 0 2 1 7 M E D Y A L A B N İ S A N 2 0 2 1 7 6 S O S Y A L İ Z A L A S Y O N V E M E D Y A birer rakam olarak belirtilmiştir. Aynı şekilde ülkedeki hastaların, aşıla- nanların ve ikinci defa aşılananların da hep birer rakam olarak verildiği görülmektedir. SONUÇ Biyo-iktidar toplumu idare etmede yeni bir teknik olarak or- taya çıkmıştır. Bu mekanizma, devletin sağlık hizmetlerine dek uzanan, sosyal yaşamın tümüyle idaresi amacıyla oluşturulan teknik ve taktik usûllerin bir bütünü olarak oluşturulur. İnsanların beyinlerin- in hissetmesine olanak vermeden, yeni düşünce kalıplarının sokulması ve bunların zamanla normalleştiril- mesi ile bunların sağlamlaştırılması hedeflenir. Günümüzdeki salgın sırasında devletler, iktidar mekaniz- maları yoluyla Koronavirüs salgınını kontrol etmek istemişlerdir. Tür- kiye’de alınan önlemler insanların daha çok izole edilmesine yol açar. Salgın süresince, sosyal me- dya ve uzaktan eğitim önemli hale gelmiştir. Bu dönemde göç etme ve göçedememe ilegitmevegidememe halleri insanları fazlasıyla etkilemiş ve insanlar aylarca yakınlarını göre- mediler. Salgın döneminde sağlığın ne denli önemli olduğu anlaşılmıştır. Gelecekte insanların ve ülkelerin sağlığın korunmasıyla ilgili kararlar alacağı düşünülür. Bundan sonra- ki süreçte de Koronavirüs salgının üçüncü ve hatta dördüncü dalganın yaşanacağı söylenir. Salgın sırasında ve sonrasında yaşananların etkiler- inin, gelecek aylarda ve yıllarda da karşımıza çıkacağı ve bundan dolayı da bu sürecin daha ayrıntılı olarak değerlendirilmesi gerektiği ortaya çıkar. S O S Y A L İ Z A L A S Y O N V E M E D Y A öğrenmişlerdir. Ev aktiviteleri, so- syal aktivitelerin önüne geçmiştir. İnsanlar sosyal aktivitelerini, çeşit- li iletişim kanallarıyla yapmaya başlamışlardır. Günümüzde teknolo- ji, ikiden fazla grupla görüntülü ve sesli görüşmelere imkân vermek- tedir. Aslında teknoloji hiçbir zam- an saf ileti sağlamamaktadır. Yani aracın izin verdiği ölçüde iletişim kurabilmektedir. Böylece aracın özelliklerini içine katmak suretiyle ve aracının biçimlendirdiği şekilde bir iletişim yapılmaktadır. Bilgisayar ve iletişim teknolojilerinin birlik- teliğinde oluşan yeni medya biçimi ortaya çıkmıştır. Aslında teknolojik imkânlar, insanların etkili gözetle- nebilmesi ve kontrol edilebilmesini sağlayan araçlardır. Bu yeni oluşumların hiçbiri in- san ilişkileriyle değil, sosyal yaşamı bir kenara koymak suretiyle yapıla- bilmektedir. Salgın döneminde ise sosyal yaşamın yerine geçmek için bir alıştırma işlemi yapıldığı görülmektedir. En uygun ve geniş antrenman alanı bu salgın sırasında icra edilmiştir. Dükkânların yerine e-dükkânlardan alışveriş yapılmıştır. Bu sayede uzaktan sipariş verme biçimiyle ödemeler yapılmış ve za- mandan tasarruf edilmiştir. Salgın boyunca biyo-iktidar alanının devam ettirilmesi doğrul- tusunda medyanın sık olarak kul- lanıldığı görülür. İnsan bedeninin kontrol edilmesi doğrultusundaki uyarılar, televizyonlarda ve gaze- telerde bir yıl boyunca işlenmiştir. Örneğinmaske takılmasıyla ilgili, Ko- ronavirüse yakalananların ve ölen- lerin sayısıyla ilgili haberler yapılır. Sağlık Bakanı Fahrettin Koca’nın her gün Koronavirüs vakalarını, tarama sayısını ve ölüm sayısını ekranlarda açıklaması, insanların kendilerine özdenetimve öz kısıtlama yapmasını sağlar. Özellikle haber programların- da, toplum içinde maske takmayan- lar teşhir edilmiş ve bu insanlara para cezası uygulandığı belirtilm- iştir. Ayrıca sokağa çıkmanın kısıtl- anmasıyla özgürlüğün tam olarak kullanılmaması hali ortaya çıkmış, bu durum biyo-politiğin uygulan- masında bir vasıta haline dönüşür. Televizyon, radyo, gazete ve in- ternet sitelerinde bu tür haberler sık olarak konu edilmiş ve ade- ta bu yasaklar normalleştirilir. Böylece medya, bu uygulamaların gerçekleştirilmesi ve normal olar- ak gösterilmesi açısından bir vası- ta haline dönüştürülür. Salgın boyunca Türkiye’de devlet aygıtı, televizyonlarda kamu spotu olarak yayınlanan ve ünlü oyuncuların katıldığı duyuru- lar yapmıştır. Bu kamu spotlarında sosyal izolasyon ve maske takıl- ması teşvik edilmiştir. Böylece devlet kendini devamlı hisset- tirmiş ve iktidarının varlığını pe- kiştirmeyi hedeflemiştir. Özellikle Koronavirüs sal- gını sırasında Türkiye’de biyo-ikti- dar alanının etkisi artmıştır. Özel- likle halkın iktidara güvenmesi gerektiği ve iktidarın her türlü önlemleri aldığı yönündeki de- meçlerin verilmesi bunu ortaya koyar. İktidarın her türlü açıklama- larının ve bildirilerinin gündemde en başa oturması ve tartışma- ların bu açıklamalar doğrultusun- da yapılması dikkat çeker. İktidar sahiplerinin medyaya kullanar- ak, bu salgın konusunda yoğun bir açıklama çabalarına girdikleri ve medyayı etkin bir şekilde kul- landıkları görülür. Salgın döneminde biyo-ikti- dar alanının, denetim ve yönetim pratiklerinde etkin olduğu görülür. Hafta içi gece saat dokuzdan son- ra ve hafta sonu sınırlı sokağa çıkma yasakları, gençlerin ve yaşlıların günün belirli saatlerinde dışarıya çıkmaları bu denetim me- kanizmasını ortaya koyar. Medya, bu salgının korkutucu olduğunu ve önlemlerin bir an önce alınması gerektiğini sıklıkla halka duyur- maktadır. Teknoloji biyo-iktidar alanının genişletilmesine katkıda bulunur. İnternet ve cep telefon- ları vasıtasıyla gözetlenen insan- lar, HES (Hayat Eve Sığar) uygu- lamasıyla son bir gün, son yedi gün ve son on dört gün içerisinde bir Koronavirüs taşıyıcısıyla temas edip, etmediği konusunda kon- trol edilmeye başlanır. Ayrıca bu uygulama ile HES kodu oluşturul- muş ve insanlar otobüslere dahi bu kodu, kartlarına işleyerek bin- meye başlar. İşyerlerine, fabri- kalara ve alışveriş merkezine bu kodla girilmeye başlanmıştır. Aynı uygulamada “İhbarda Bulun” bu- tonuyla başkalarını ihbar etme mekanizması da oluşturulur. Ko- ronavirüs bulaşma riskini hesap- lama butonuyla insanlar kendi kendilerini ihbar etme imkânı elde etmişlerdir. Uygulamadaki konum bilgisi sayesinde riskli bölgede olup olmadığı insanlara haber ver- ilmekte ve aynı zamanda kişilerin konumları devlet kuruluşlarına il- etilir. “Yakınları” butonuyla ekle- nen yakınlar artık kişinin sağlık durumlarını görmekte ve konum- larını izleme imkânı elde ederler. Aslında bu uygulamayla, teknolo- jinin insanların Bentham’ın pan- optikonun içerisine dahil olma sürecini başlattığı görülmektedir. “Bizi biri gözetliyor” iddiası “biril- eri hepimizi gözetliyor” sürecine dönüştürülmüştür. Medyanın salgın sürecinde, vakaları sadece sayılarla, yani nicel olarak verdiği görülmek- tedir. Medyanın, Koronavirüse yakalananların, hasta olanların, iyileşenlerin, Koronavirüs testi yapılanların ve hayatını kaybe- den insanların sayısını ekranlara defalarca yansıtarak bu insanların sadece bir sayı olarak ele alması dikkat çekicidir. Virüse yakalan- ma, hasta olma, kurtulma ve ölüm sayıları bir istatiksel veri olarak bu alanlarda sıklıkla işlenmiştir. Bununla birlikte, artık insan meta şeklini alarak bir rakam haline dönüştürülmektedir. Virüse yakal- ananlar veya hayatını kaybedenler Ahmet, Mehmet, Ayşe, Zeynep gibi isimleriyle değil, birer rakam